Luyện tập câu 2 (trang 183 SGK Ngữ văn 12 tập 2)

a. Tìm hiểu đề: 

- Kiểu bài: nghị luận xã hội (đề 1), nghị luận văn học (đề 2).

- Những thao tác lập luận cần sử dụng trong bài viết:

+ Đề 1: phân tích, bình luận

+ Đề 2: giải thích, phân tích, chứng minh, bình luận, so sánh

- Những luận điểm cơ bản cần dự kiến cho bài viết:

* Đề 1:

+ Mục đích của ba câu hỏi mà Xô - cơ - rát đưa ra.

+ Rút ra kết luận về câu nói cuối cùng của nhà triết học Xô - cơ - rát: ông có thể sẽ nói điều gì?

+ Bình luận và rút ra bài học cho bản thân từ câu chuyện trên.

* Đề 2:

- Giá trị nội dung của đoạn thơ

- Giá trị nghệ thuật của đoạn thơ

b. Lập dàn ý cho bài viết: 

* Đề 1:

- Mở bài: Giới thiệu và trích dẫn câu chuyện.

- Thân bài:

+ Mục đích của 3 câu hỏi mà Xô-cơ-rát đã đưa ra: tìm hiểu tính chất câu chuyện sắp phải nghe (có đúng không? Có tốt không? Và có ích không?)

+ Rút ra kết luận về câu nói cuối truyện của nhà triết học: ông có thể đã nói gì?

+ Bình luận và rút ra bài học cho bản thân từ câu chuyện trên.

- Kết bài: Khẳng định lại tính có ích của câu chuyện và khái quát bài học rút ra được. 

* Đề 2:

- Mở bài: Giớ thiệu đoạn trích và nội dung đoạn trích.

- Thân bài:

+ Hoàn cảnh ra đời của tác phẩm, vị trí đoạn trích.

+ Phân tích những giá trị về nội dung tư tưởng.

+ Phân tích những giá trị nghệ thuật.

+ Đoạn thiw đã góp phần thể hiện chủ đề tác phẩm như thế nào?

- Kết bài: Khẳng định giá trị đoạn thơ cũng như bài thơ.

c. Viết mở bài:

* Đề 2:

    Nguyễn Khoa Điềm thuộc thế hệ các nhà thơ trưởng thành trong kháng chiến chống Mĩ. Thơ ông giàu chất suy tư, triết luận, cảm xúc dồn nén. Đoạn thơ Đất nước thể hiện một cái nhìn mới mẻ về đất nước qua cách cảm nhận mang tính tổng hợp, toàn diện từ cái tôi tự ý thức của thế hệ những người cầm bút trẻ tuổi giàu tri thức, niềm tin và niềm tự hào dân tộc. Theo đó, đất nước là nơi hội tụ và kết tinh bao công sức và khát vọng của nhân dân. Nhân dân là người làm ra đất nước.

Trong anh và em hôm nay

Đều có một phần Đất nước

Khi hai đứa cầm tay

Đất Nước trong chúng ta hài hòa nồng thắm

Khi chúng ta cầm tay mọi người

Đất Nước vẹn tròn to lớn

Mai này con ta lớn lên

Con sẽ mang Đất nước đi xa

Đến những tháng này mơ mộng

Em ơi em! Đất Nước là máu xương của mình

Phải biết gắn bó và san sẻ

Phải biết hóa thân cho dáng hình xứ sở

Làm nên Đất Nước muôn đời...

(Đất nước - Trích Mặt đường khát vọng - Nguyễn Khoa Điềm)

d. Viết đoạn văn 

* Đề 2: HS chọn một trong các ý sau để viết thành đoạn văn

- Đất nước hóa thân trong mỗi người, hiện diện trong đời sống của mỗi người: “Trong anh và em hôm nay/ Đều có một phần Đất nước. Em ơi em! Đất nước là máu xương của mình”... Chú ý hình ảnh “anh” và “em” mang tính biểu tượng ở trong đoạn thơ.

- Đất nước cũng là hóa thân của tinh thần đoàn kết, yêu thương. Đất nước hình thành và trưởng thành nhờ sự hòa hợp, sự thống nhất giữa cá nhân với cộng đồng, giữa cái nhỏ bé để làm nên cái to lớn. Có thể nói, sự sống của mỗi người làm nên sự sống cho đất nước

- Sự trường tồn và lớn mạnh của Đất nước gắn với sự tiếp nối của các thế hệ công dân. HS cần chú ý phân tích mối liên hệ: Con ta - Đất nước đi đến những tháng ngày mơ mộng để thấy được sự tiếp nối và trưởng thành của các thế hệ làm nên sự trưởng thành của Đất nước.

- Đoạn thơ xác định ý thức trách nhiệm của công dân đối với Đất Nước.