Thực hành: Quan sát các kì của nguyên phân trên tiêu bản rễ hành

Mục tiêu bài thực hành

Sau khi học xong bài này, học sinh phải :
- Xác định được các kì khác nhau của nguyên phân dưới kính hiển vi.
- Vẽ được các tế bào ở các kì của nguyên phân quan sát được dưới kính hiển vi.
- Rèn luyện được kĩ năng quan sát tiêu bản trên kính hiển vi.

Chuẩn bị bài thực hành

- Kính hiển vi quang học có vật kính X 10 và X 40, thị kính x 10 hoặc x 15.
- Tiêu bản cố định lát cắt dọc rễ hành hoặc các tiêu bản tạm thời.

Nội dung và cách tiến hành

- Đặt tiêu bản cố định lên kính hiển vi và điều chỉnh sao cho vùng có mẫu vật (rễ hành) vào giữa hiển vi trường, nơi có nguồn sáng tập trung.
- Quan sát toàn bộ lát cắt dọc rễ hành từ đầu nọ đến đầu kia dưới vật kính X 10 để sơ bộ xác định vùng rễ có nhiều tế bào đang phân chia.
- Chỉnh vùng có nhiều tế bào đang phân chia vào chính giữa hiển vi trường và chuyển sang quan sát dưới vật kính x40.
Nhận biết các kì của quá trình nguyên phân trên tiêu bản (tham khảo ảnh chụp dưới kính hiển vi ở hình 20).
Vẽ tế bào ờ một số kì khác nhau quan sát được trên tiêu bản vào vở. Lưu ý : sử dụng bút chì 2B để có thể dễ dàng tẩy xóa khi cần sửa đổi và vẽ càng chi tiết, càng giống như những gì quan sát được càng tốt.
Ở những trường có điều kiện, thầy cô giáo có thể làm sẵn các tiêu bản tạm thời (tiêu bàn ép rễ hành) cho học sinh quan sát hoặc xem băng hình quay quá trình nguyên phân xảy ra trong tế bào sống.

Hình 20. Ảnh chụp các kì nguyên phân ở rễ hành

Thu hoạch quan sát các kì của nguyên phân trên tiêu bản rễ hành

 1. Quan sát tiêu bản rễ hành:

 2. Nhận biết các kì của quá trình nguyên phân:

+ Kì đầu:

    - NST kép co ngắn, đóng xoắn

    - Màng nhân, nhân con biến mất

    - Trung tử tiến về hai cực của tế bào, thoi tơ vô sắc dần hình thành

+ Kì giữa:

    - Thoi tơ vô sắc hình thành

    - NST kép tập trung thành một hàng dọc trên mặt phẳng xích đạo của thoi phân bào.

+ Kì sau:

    - Hai cromatit của NST kép tách nhau ở tâm động, dần di chuyển về 2 cực của tế bào.

+ Kì cuối:

    - NST đơn dãn xoắn

    - Màng nhân, nhân con xuất hiện

    - Kết thúc kì cuối cũng là hoàn thành quá trình phân chia vật chất di truyền

 3. Câu hỏi thu hoạch:

Tại sao cùng một kì nào đó của nguyên phân trên tiêu bản lại có thể trông rất khác nhau?

Trả lời:

Mặc dù cùng là 1 kì của quá trình nguyên phân nhưng trên các tiêu bản vẫn có sự khác biệt là do:

    - Góc độ quan sát khác nhau.

    - Mỗi kì đều diễn ra trong một khoảng thời gian. Vì vậy, khi làm tiêu bản ta có thể bắt được những hình ảnh ở những thời điểm khác nhau của cùng một kì.