Bài 2. Hàm số bậc nhất

Lý thuyết và bài tập cho Bài 2. Hàm số bậc nhất, Chương 2, Phần đại số toán 9

Hàm số bậc nhất là hàm số được cho bởi công thức y = ax + b,

1. Định nghĩa

Hàm số bậc nhất là hàm số được cho bởi công thức \(y = ax + b,\) trong đó \(a, b\) là những số cho trước và \(a  ≠ 0.\)

Ví dụ: \(y=-5x;y=2x+1\) là các hàm số bậc nhất.

2. Tính chất

Hàm số bậc nhất \(y = ax + b\) xác định với mọi giá trị của x thuộc R và có tính chất sau:

a) Đồng biến trên R khi \(a > 0\)

b) Nghịch biến trên R khi \(a < 0.\) 

Ví dụ:

Bài Tập / Bài Soạn: 

Câu hỏi 1 Bài 2 trang 46 SGK Toán 9 Tập 1

Đề bài

Hãy điền vào chỗ trống (…) cho đúng

Sau 1 giờ, ô tô đi được: …

Sau t giờ, ô tô đi được: …

Sau t giờ, ô tô cách trung tâm Hà Nội là: s = …

 

Phương pháp giải - Xem chi tiết

Sử dụng công thức \(S=v.t\) với \(S\) là quãng đường đi được, \(v\) là vận tốc và \(t\) là thời gian.

Lời giải chi tiết

Sau 1 giờ, ô tô đi được: 50 (km)

Sau t giờ, ô tô đi được: 50.t (km)

Sau t giờ, ô tô cách trung tâm Hà Nội là: s = 50.t – 8 (km)

Câu hỏi 2 Bài 2 trang 47 SGK Toán 9 Tập 1

Đề bài

Tính các giá trị tương ứng của s khi cho t lần lượt lấy các giá trị 1 giờ; 2 giờ; 3 giờ; 4 giờ; … rồi giải thích tại sao s là hàm số của t ?

 

Lời giải chi tiết

Với t = 1, ta có \(s{\rm{ }} = {\rm{ }}50 . t{\rm{ }} - {\rm{ }}8{\rm{ }} = {\rm{ }}50 . 1{\rm{ }} - {\rm{ }}8{\rm{ }} = {\rm{ }}42\) (km)

Với t = 2, ta có \(s{\rm{ }} = {\rm{ }}50 . t{\rm{ }} - {\rm{ }}8{\rm{ }} = {\rm{ }}50 . 2{\rm{ }} - {\rm{ }}8{\rm{ }} = {\rm{ }}92\) (km)

Câu hỏi 3 Bài 2 trang 47 SGK Toán 9 Tập 1

Đề bài

Cho hàm số bậc nhất \(y = f\left( x \right) = 3x + 1\)

Cho \(x\) hai giá trị bất kì \({x_1};{x_2}\) sao cho \({x_1} < {x_2}.\) Hãy chứng minh \(f\left( {{x_1}} \right) < f\left( {{x_2}} \right)\) rồi rút ra kết luận hàm số đồng biến trên \(\mathbb{R}.\)

 

Phương pháp giải - Xem chi tiết

Sử dụng định nghĩa: 

Câu hỏi 4 Bài 2 trang 47 SGK Toán 9 Tập 1

Đề bài

Cho ví dụ về hàm số bậc nhất trong các trường hợp sau:

a) Hàm số đồng biến.

b) Hàm số nghịch biến. 

 

Phương pháp giải - Xem chi tiết

Hàm số bậc nhất \(y = ax + b\left( {a \ne 0} \right)\)

+ Đồng biến trên \(\mathbb{R}\) khi \(a > 0.\)

+ Nghịch biến trên \(\mathbb{R}\) khi \(a < 0\). 

Lời giải chi tiết

a) Ví dụ: Các hàm số \(y = 2x - 3;y = \dfrac{1}{2}x;y = 5x + 1;...\) là các hàm số đồng biến.

Bài 8 trang 48 SGK Toán 9 tập 1

Đề bài

Trong các hàm số sau, hàm số nào là hàm số bậc nhất? Hãy xác định các hệ số \(a,\ b\) của chúng và xét xem hàm số bậc nhất nào đồng biến, nghịch biến. 

a) \(y = 1 - 5x\);                                         b) \(y = -0,5x\);

c) \(y = \sqrt 2 \left( {x - 1} \right) + \sqrt 3 \)                    d) \(y=2x^2+3\).

 

Phương pháp giải - Xem chi tiết

+) Hàm số bậc nhất là hàm số được cho bởi công thức: 

                                  \(y=ax+b\);   \(a,\ b\) là số cho trước,  \(a \ne 0\).

Bài 9 trang 48 SGK Toán 9 tập 1

Đề bài

Cho hàm số bậc nhất \(y = (m - 2)x + 3\). Tìm các giá trị của \(m\) để hàm số:

a) Đồng biến;

b) Nghịch biến.

 

Phương pháp giải - Xem chi tiết

+ Hàm số bậc nhất xác định với mọi giá trị của \(x\) trên \(\mathbb{R}\) và có tính chất sau:

      a) Đồng biến trên \(\mathbb{R}\)  khi \( a > 0\).

      b) Nghịch biến trên \(\mathbb{R}\)  khi \(a < 0\).

Lời giải chi tiết

Hàm số: \(y = (m - 2)x + 3\) có \(a=m-2,b=3\)  

Bài 10 trang 48 SGK Toán 9 tập 1

Đề bài

Một hình chữ nhật có các kích thước là \(20cm\) và \(30cm\). Người ta bớt mỗi kích thước của hình đó đi \(x\) \((cm)\) được hình chữ nhật mới có chu vi là \(y\) \((cm)\). Hãy lập công thức tính \(y\) theo \(x\).

 

Phương pháp giải - Xem chi tiết

Hình chữ nhật có chiều rộng và chiều dài lần lượt là \(a,\ b\) có chu vi là: \(C=(a+b).2\)

Lời giải chi tiết

Chiều rộng và chiều dài hình chữ nhật ban đầu lần lượt là \(20cm\) và \(30cm\).

Bài 11 trang 48 SGK Toán 9 tập 1

Đề bài

Hãy biểu biễn các điểm sau trên mặt phẳng tọa độ:

\(A(-3; 0)\),  \(B(-1; 1)\),  \(C(0; 3)\),   \(D(1; 1)\), 

\(E(3; 0)\),   \(F(1; -1)\),  \(G(0; -3)\),  \(H(-1; -1)\).

 

Phương pháp giải - Xem chi tiết

+) Điểm \(A(x_0; y_0)\) thì tung độ là \(x_0\) và hoành độ là \(y_0\).

+) Điểm \(B(0; b)\) nằm trên trục tung tại vị trí \(b\).

+) Điểm \(C(c; 0)\) nằm trên trục hoành tại vị trí \(c\).

Lời giải chi tiết

Bài 12 trang 48 SGK Toán 9 tập 1

Đề bài

Cho hàm số bậc nhất \(y = ax + 3\). Tìm hệ số \(a\), biết rằng khi \(x = 1\) thì \(y = 2,5\). 

 

Phương pháp giải - Xem chi tiết

Hàm số \(y=ax+b\) đi qua điểm \(A(x_0; y_0)\) thì tọa độ điểm \(A\) thỏa mãn công thức hàm số. Tức là: \(y_0=a.x_0+b\).

Lời giải chi tiết

Thay \(x=1,\ y=2,5\) vào công thức hàm số \(y = ax + 3\), ta được:

\( 2,5=1.a+3 \) 

\(\Leftrightarrow 2,5= a+3 \)

\(\Leftrightarrow a=2,5-3\)

\(\Leftrightarrow a=-0,5\).

Bài 13 trang 48 SGK Toán 9 tập 1

Đề bài

Với những giá trị nào của \(m\) thì mỗi hàm số sau là hàm số bậc nhất ?

a) \(y=\sqrt{5 - m}(x - 1)\);

b) \(y = \dfrac{m + 1}{m - 1}x +3,5\)

 

Phương pháp giải - Xem chi tiết

+) Hàm số \(y=ax+b\) là hàm bậc nhất nếu \(a \ne 0\).

+) Điều kiện để căn thức \(\sqrt A\) có nghĩa là \(A \ge 0\).

+) Phân thức \(\dfrac{A}{B} \) có nghĩa khi \(B \ne 0\). 

Lời giải chi tiết

 a) Ta có \(y=\sqrt{5 - m}(x - 1) \Leftrightarrow  y=\sqrt{5 - m}.x - \sqrt{5 - m} \)

Bài 14 trang 48 SGK Toán 9 tập 1

Đề bài

Cho hàm số bậc nhất \(y = (1 - \sqrt{5}) x - 1\).

a) Hàm số trên là đồng biến hay nghịch biến trên \(\mathbb{R}\) ? Vì sao ?

b) Tính giá trị của \(y\) khi \(x = 1 + \sqrt{5}\);

c) Tính giá trị của \(x\) khi \(y=\sqrt{5}\). 

 

Phương pháp giải - Xem chi tiết

a) +) Hàm số bậc nhất \(y=ax+b\) xác định với mọi giá trị của \(x\) trên \(\mathbb{R}\)

  -  Đồng biến trên \(\mathbb{R}\)  khi \( a > 0\). 

  -  Nghịch biến trên \(\mathbb{R}\)  khi \(a < 0\).

Đề kiểm tra 15 phút - Đề số 1 - Bài 2 - Chương 2 - Đại số 9

Đề bài

Bài 1. Tìm m để mỗi hàm số sau là hàm bậc nhất:

a. \(y = \sqrt {m - 3} \left( {x - 1} \right)\)

b. \(y = {{1 - m} \over {4 - m}}x + {1 \over 4}\)

Bài 2. Hàm số nào sau đây là hàm số đồng biến, nghịch biến?

a. \(y = \left( {2 - \sqrt 3 } \right)x + 1\) 

b. \(y = {1 \over {\sqrt 2  - 2}}x + {1 \over {\sqrt 2 }}\)

Bài 3. Tìm m để mỗi hàm số sau đồng biến trên \(\mathbb R\):

a. \(y = mx + 1\)

b. \(y = \sqrt {3 - m} x + \sqrt 2 \)

Đề kiểm tra 15 phút - Đề số 2 - Bài 2 - Chương 2 - Đại số 9

Đề bài

Bài 1. Cho hàm số \(y = ax + 2.\) Tìm hệ số a, biết khi \(x = 1\) thì \(y = 3\).

Bài 2. Cho hàm số \(y = \left( {m - 1} \right)x + 2.\) Tìm m để hàm số đồng biến; nghịch biến trên \(\mathbb R\). 

Bài 3. Chứng minh rằng : hàm số \(y = f\left( x \right) = \left( {3 - \sqrt 2 } \right)x + 2\) đồng biến trên \(\mathbb R\) bằng định nghĩa.

Bài 4. Cho hàm số \(y = f\left( x \right) = \left( {2 - \sqrt 2 } \right)x + 1\) 

Đề kiểm tra 15 phút - Đề số 3 - Bài 2 - Chương 2 - Đại số 9

Đề bài

Bài 1. Cho hàm số \(y =  - x + b.\) Tìm b, biết rằng khi \(x = 1\) thì \(y = 5\). 

Bài 2. Chứng minh hàm số \(y =  - \sqrt 3 x + 1\) nghịch biến trên \(\mathbb R\) bằng định nghĩa

Bài 3. Tìm m để hàm số \(y = \left( {1 - 2m} \right)x\) đồng biến trên \(\mathbb R\).

Bài 4. Cho hàm số \(y = f\left( x \right) = \left( {\sqrt 2  - 1} \right)x + \sqrt 2 \) 

Đề kiểm tra 15 phút - Đề số 4 - Bài 2 - Chương 2 - Đại số 9

Đề bài

Bài 1. Với giá trị nào của k thì hàm số \(y = \left( { - k + 2} \right)x + 10\) nghịch biến trên \(\mathbb R\)?

Bài 2. Chứng minh hàm số \(y = f\left( x \right) = {1 \over 2}x + 1\) đồng biến trên \(\mathbb R\) bằng định nghĩa. 

Bài 3. Cho hàm số \(y = f\left( x \right) = ax + b.\) Tìm a, b biết : \(f\left( 0 \right) = 2\) và \(f\left( 1 \right) = \sqrt 2 \)

Đề kiểm tra 15 phút - Đề số 5 - Bài 2 - Chương 2 - Đại số 9

Đề bài

Bài 1. Hàm số nào sau đây là hàm số bậc nhất?

a. \(y = {1 \over {\sqrt 2 }}x + 2\) 

b. \(y = {1 \over {\sqrt {2x} }} + 1\)

c. \(y = \left( {{a^2} + 1} \right)x + 1\) 

Bài 2. Cho hàm số \(y = f\left( x \right) = ax + b.\) Tìm a, b biết: \(f\left( 0 \right) = \sqrt 2 \) và \(f\left( {\sqrt 2 } \right) = 1\)

Bài 3. Cho hàm số \(y = f\left( x \right) = mx + m + 1.\) Tìm m biết \(f(1) = 3\).


Giải các môn học khác

Bình luận