Bài 14: Ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông - Nguyên (Thế kỉ XIII)

Quân Mông Cổ xâm lược Đại Việt nhằm mục đích gì ?

Trả lời:

    Quân Mông Cổ xâm lược Đại Việt nhằm chiếm đóng, thiết lập ách đô hộ của Mông Cổ với Đại Việt, dùng Đại Việt làm bàn đạp tấn công về phía Nam, thôn tính toàn bộ Trung Quốc.

Dựa vào lược đồ (SGK, trang 56), em hãy trình bày tóm tắt diễn biến cuộc kháng chiến chống quân Mông Cổ.

Lời giải:

    - Tháng 1 – 1258, ba vạn quân Mông Cổ do Ngột Lương Hợp Thai chỉ huy, tiến vào xâm lược Đại Việt. Quân giặc theo đường sông Thao, tiến xuống Bạch Hạc (Phú Thọ) rồi tiến đến vùng Bình Lệ Nguyên (Vĩnh Phúc) thì bị chặn lại ở phòng tuyến do vua Trần Thái Tông chỉ huy.

Hốt Tất Liệt chủ trương xâm lược Cham-pa và Đại Việt nhằm mục đích gì ? Tại sao quân Nguyên đánh Cham-pa trước khi đánh Đại Việt ?

Trả lời:

    - Mục đích đánh Cham-pa và Đại Việt của Hốt Tất Liệt là để mở rộng phạm vi thống trị, đô hộ và thôn tính các nước khác.

    - Nhà Nguyên đánh Cham-pa trước để phối hợp thực hiện kế hoạch "gọng kìm" bao vây tiêu diệt quân ta, nhanh chóng đánh bại Đại Việt.

Sự kiện nào thể hiện ý chí quyết tâm của quân dân nhà Trần ?

Trả lời:

    - Hình ảnh Trần Quốc Toàn căm thù giặc, tay bóp nát quả cam lúc nào không hay biết.

    - Câu trả lời đồng thanh khi vua Trần hỏi các bậc phụ lão tại Hội nghị Diên Hồng nên đánh hay nên hóa, mọi người đồng thanh trả lời : "Nên đánh".

    - Chữ "Sát Thát" (giết giặc Mông Cổ) đều thích trên cánh tay các quân sĩ.

Em có nhận xét gì về kết quả của cuộc kháng chiến ?

Trả lời:

    - Lực lượng của địch rất đông gồm 50 vạn quân hùng mạnh bậc nhất thế giới lúc đó, phối hợp đánh từ hai mặt phía bác đánh xuống , phía nam đánh từ Cham-pa lên, tạo thành thế "gọng kìm" bao vây, tiêu diệt quân ta, với quyết tâm cao hòng chiếm được Đại Việt.

Dựa vào lược đồ (SGK, trang 60), em hãy trình bày tóm tắt diễn biến cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân Nguyên.

Lời giải:

    - Sau khi biết tin quân Nguyên đánh Cham-pa, vua Trần triệu tập các vương hầu, quan lại họp tại Bình Than (Chí Linh, Hải Dương) để bàn kế đánh giặc. Trần Quốc Tuấn được giao cho chỉ huy kháng chiến. Ông soạn "Hịch tướng sĩ" để động viên tinh thần chiến đấu của quân dân.

    - Đầu năm 1258, vua Trần mời các vị bô lão họp hội nghị Diên Hồng ở Thăng Long để bàn kế đánh giặc.

Hãy nêu một số dẫn chứng về việc nhà Nguyên chuẩn bị xâm lược Đại Việt lần thứ ba.

Trả lời:

    - Hốt Tất Liệt đình chỉ cuộc xâm lược Nhật Bản, tập trung lực lượng xâm lược Đại Việt.

    - Ngoài việc huy động hơn 30 vạn quân và nhiều danh tướng, nhà Nguyên còn sử dụng hàng trăm chiếc thuyền cùng một đoàn thuyền chở lương thực → Quyết tâm dồm lực đánh Đại Việt.

Sau trận Vân Đồn, tình thế của quân Nguyên như thế nào ?

Trả lời:

    Sau trận Vân Đồn, quân Nguyên mất nguồn cung cấp lương thực, rơi vào tình trạng khó khăn, rơi vào thế bị động. Thoát Hoan ở Thăng Long có nguy cơ cô lập, tinh thần quân lính hoang mang, tuyệt vọng. Trong tình thế nguy khốn, Thoát Hoan buộc phải rút quân về nước.

Em hãy nêu ý nghĩa của chiến thắng Bạch Đằng năm 1288.

Trả lời:

    - Chiến thắng Bạch Đằng năm 1288 đã kết thức cuộc chiến tranh xâm lược của quân Nguyên đối với Đại Việt. Trong ba lần tấn công xâm lược, với quyết tâm cao, quân địch đã huy động một lực lượng hùng mạnh, nhiều tướng giỏi hòng đè bẹp nhân dân Đại Việt nhưng cả ba lần đều thất bại.

Cách đánh giặc của nhà Trần trong cuộc kháng chiến lần thứ ba có gì giống và khác so với lần thứ hai ?

Lời giải:

* Giống nhau: Tránh thế giặc mạnh lúc đầu, ta chủ động rút lui để bảo toàn lực lượng, chờ thời cơ để phản công tiêu diệt giặc, thực hiện kế hoạch "vườn không nhà trống".

* Khác nhau:

    + Lần này tập trung tiêu diệt đoàn thuyền chở lương thực của Trương Văn Hổ để quân Nguyên không có lương thảo nuôi quân, dồn chúng vào thế bị động, khó khăn.

Em hãy trình bày những đóng góp của Trần Quốc Tuấn trong ba lần kháng chiến chống quân Mông – Nguyên.

Trả lời:

    - Ông được vua Trần giao cho trọng trách Quốc công Tiết chế - chỉ huy cuộc kháng chiến, soạn "Hịch tướng sĩ" để động viên tinh thần chiến đấu của quân đội.

    - Trần Quốc Tuấn là một nhà Lý luận quân sự tài ba, ông là tác giả của bộ binh thư nổi tiếng: Binh thư yếu lược, Vạn kiếp tông bí truyền thư.

    - Trước thế giặc mạnh, Ông đều cho lui binh để đảm bảo lực lượng chờ thời cơ để đánh.

Ý nghĩa lịch sử của ba lần kháng chiến chống quân Mông – Nguyên.

Lời giải:

    - Đánh bại quân xâm lược hung tàn, bảo vệ nền độc lập.

    - Khẳng định lòng yêu nước và ý chí quyết tâm bảo vệ đất nước của dân tộc ta.

    - Nâng cao lòng tự hào dân tộc.

    - Góp phần làm cho phong phú truyền thống quân sự của nhân dân ta.

    - Để lại bài học vô giá "Khoan thủ sức dân, để làm kế sâu rễ bền gốc.

    - Ngăn chặn ý đồ của nhà Nguyên trong việc xâm lược các nước khác.