Ca dao than thân, yêu thương, tình nghĩa

Bài soạn văn chi tiết Ca dao than thân, yêu thương, tình nghĩa, Tuần 9, Soạn văn 10 chi tiết, Tập 1

ND chính

Nỗi niềm chua xót, đắng cay và tình cảm yêu thương, chung thủy của người bình dân trong xã hội cũ được bộc lộ chân tình và sâu sắc qua chùm ca dao than thân, yêu thương tình nghĩa. Đồng thời, qua đó tô đậm thêm vẻ đẹp tâm hồn của người lao động trong các câu ca và lên án, tố cáo, phê phán những thế lực phong kiến đã chà đạp quyền sống, quyền hạnh phúc, yêu thương và hạnh phúc lứa đôi của con người.
Bài Tập / Bài Soạn: 

Câu 1 (trang 84 SGK Ngữ văn 10 tập 1)

Bài 1,2

a. Hai lời than thân đều mở đầu bằng Thân em như ... với âm điệu xót xa, ngậm ngùi. Người than thân là ai và thân phận họ như thế nào?

b. Anh chị cảm nhận được nỗi đau gì qua mỗi hình ảnh. Trong nỗi đau đó ta vẫn thấy nét đẹp của họ. Đó là nét đẹp gì và nó được ẩn chứa trong lời than thân như thế nào?

Lời giải chi tiết:

a.

Câu 2 (trang 84 SGK Ngữ văn 10 tập 1)

Bài 3

a. Cách mở đầu bài ca dao này khác gì với hai bài ca dao trên? Anh (chị) hiểu từ "ai" trong câu "Ai làm chua xót lòng này, khế ơi!" như thế nào?

b. Mặc dù lỡ duyên nhưng vẫn thủy chung. Điều đó được nói lên bằng hệ thống so sánh, ẩn dụ như thế nào? Vì sao tác giả dân gian lại lấy những hình ảnh thiên nhiên, vũ trụ để khẳng định tình nghĩa của con người.

c. Phân tích để làm rõ vẻ đẹp câu thơ cuối.

Lời giải chi tiết:

a. 

Câu 3 (trang 84 SGK Ngữ văn 10 tập 1)

Bài 4

Trong bài ca dao diễn tả nỗi nhớ thật tinh tế, cụ thể. Đó là nhờ thủ pháp gì và thủ pháp đó đã tạo hiệu quả nghệ thuật như thế nào?

Lời giải chi tiết:

Các thủ pháp diễn tả tình thương nhớ trong bài ca dao và tác dụng của chúng:

a. Ẩn dụ và hoán dụ: "Khăn thương nhớ ai... " (Chiếc khăn là ẩn dụ gửi gắm nỗi lòng thương nhớ); "Đèn thương nhớ ai...  (Chiếc đèn là ẩn dụ nói lên nỗi nhớ khôn nguôi); "Mắt thương nhớ ai... . " (đôi mắt là hoán dụ nói lên nỗi lòng thao thức vì thương nhớ).

Câu 4 (trang 84 SGK Ngữ văn 10 tập 1)

Bài 5

Chiếc cầu - dải yếm là một hình ảnh nghệ thuật chỉ có trong ca dao, nói lên ước muốn mãnh liệt của người bình dân trong tình yêu. Hãy phân tích để làm rõ vẻ đẹp độc đáo của hình ảnh nghệ thuật này.

Lời giải chi tiết:

- Mô-tip là gì? Là khuôn, dạng, kiểu trong tiếng Việt nhằm chỉ những tổ hợp, những bộ phận lớn hoặc nhỏ đã được hình thành ổn định bền vững và được sử dụng nhiều lần trong sáng tác văn học nghệ thuật, nhất là trong văn học nghệ thuật dân gian.

Câu 5 (trang 84 SGK Ngữ văn 10 tập 1)

Bài 6

Vì sao khi nói đến tình nghĩa của con người, ca dao lại dùng hình ảnh muối - gừng? Phân tích ý nghĩa biểu tượng và giá trị biểu cảm mà hình ảnh này trong bài ca dao và tìm thêm một số câu ca dao khác có sử dụng hình ảnh muối gừng để minh họa.

Lời giải chi tiết:

a. Tác giả dân gian đã sử dụng những hình ảnh ẩn dụ quen thuộc mang tính truyền thống của ca dao (gừng cay - muối mặn). 

Câu 6 (trang 84 SGK Ngữ văn 10 tập 1)

Những biện pháp nghệ thuật thường được dùng trong ca dao? Những biện pháp đó có gì khác với nghệ thuật thơ trong văn học viết?

Lời giải chi tiết:

a. Các biện pháp nghệ thuật thường dùng trong ca dao (qua các bài vừa học) là:

- Biện pháp so sánh (trong các bài 1, 2, 3)

- Biện pháp ẩn dụ (bài 2, 3, 4, 5, 6)

- Hoán dụ (bài 4)

- Nói quá (bài 5, 6)

Luyện tập câu 1 (trang 85 SGK Ngữ văn 10 tập 1)

Tìm 5 bài ca dao mở dầu bằng "Thân em như..." (SGK)

Trả lời:

- Thân em như miếng cau khô

Người khôn tham mỏng, người thô tham dày

- Thân em như giếng giữa đàng

Người khôn rửa mặt, người phàm rửa chân

- Thân em như tấm lụa đào

Dám đâu xé lẻ vuông nào cho ai

- Thân em như quế giữa rừng

Ong chưa dám đậu muỗi đừng vo ve

- Thân em như tấm lụa điều

Đã đông kẻ chuông lại nhiều người ưa...

Luyện tập câu 2 (trang 85 SGK Ngữ văn 10 tập 1)

Tìm thêm những bài ca dao nói về nỗi nhớ người yêu, về cái khăn để thấy bài Khăn thương nhớ ai vừa nằm trong hệ thống vừa có vị tri đặc biệt, độc đáo riêng.

Trả lời

"Nhớ ai ra ngẩn vào ngơ

Nhớ ai ai nhớ bây giờ nhớ ai"

"Nhớ ai bổi hổi bồi hồi

Như đứng đống lửa như ngồi đống than"


Giải các môn học khác

Bình luận

SOẠN VĂN 10 TẬP 1

Đề kiểm tra giữa học kì I - Lớp 10

ĐỀ THI HỌC KÌ 1 MỚI NHẤT CÓ LỜI GIẢI

  • Đề ôn tập học kì 1 - Có đáp án và lời giải
  • Đề thi học kì 1 của các trường có lời giải - Mới nhất

SOẠN VĂN 10 TẬP 2

Đề kiểm tra giữa học kì II - Lớp 10

ĐỀ THI HỌC KÌ 2 MỚI NHẤT CÓ LỜI GIẢI

  • Đề ôn tập học kì 2 – Có đáp án và lời giải
  • Đề thi học kì 2 của các trường có lời giải – Mới nhất

Một số tác giả, tác phẩm văn học tham khảo - Ngữ văn 10