- Chỉ có câu: Ôi Tào Khê! là mang đặc điểm hình thức của câu cảm thán. Các câu còn lại trong các đoạn trích này đều thuộc kiểu câu trần thuật.
- Những câu này dùng để:
a) Tinh thần yêu nước của dân tộc ta
b) Kể và thông báo
c) Miêu tả hình thức của một người đàn ông
d) Bộc lộ cảm xúc
a)
- Dế Choắt tắt thở.
=> Câu trần thuật kể lại chuyện Dế Choắt chết
- Tôi thương lắm. Vừa thương vừa ăn năn tội mình.
=> Câu trần thuật bộc lộ niềm thương xót, hối hận của Dế Mèn trước tội lỗi gây ra với Dế Choắt.
b)
- Mã Lương nhìn cây bút bằng vàng sáng lấp lánh, em sung sướng reo lên:
=> Câu trần thuật thuật lại sự việc Mã Lương có cây bút thần.
- Cây bút đẹp quá
=> Bộc lộ cảm xúc vui sướng trước cây bút đẹp.
- Cháu cảm ơn ông! Cảm ơn ông!
- Câu “Trước cảnh đẹp đêm nay biết làm thế nào?"
=> Câu nghi vấn: có từ để hỏi "làm thế nào" kết hợp với dấu hỏi chấm.
- Câu trần thuật: "Cảnh đẹp đêm nay khó hững hờ."
=> Câu trần thuật với dấu chấm kết thúc câu.
=> Cả hai câu đều nhằm mục đích bộc lộ sự xúc động, hân hoan trước cảnh đẹp của đêm trăng đẹp.
- Xác định kiểu câu:
a) Câu cầu khiến.
b) Câu nghi vấn.
c) Câu trần thuật.
- Các câu trên đều được dùng với mục đích cầu khiến, chỉ khác nhau về sắc thái (hai câu sau có ý cầu khiến nhẹ nhàng và lịch sự hơn câu đầu).
a) Câu trần thuật
=> Mục đích: cầu khiến, Lí Thông nhờ Thạch Sanh đi canh miếu thờ thay mình
b) Câu trần thuật
=> Mục đích: câu thứ nhất dùng để kể, câu thứ hai cầu khiến, mong muốn anh trai đi nhận giải cùng.
- Con hứa sẽ đi ngủ sớm.
- Con xin lỗi vì đã không nghe lời mẹ.
- Chúc mừng em đã đạt kết quả tốt trong kì thi vừa qua
- Tôi cam đoan những lời khai này là đúng sự thật.
Anh: Cậu đọc cuốn sách “Mắt biếc” của Nguyễn Nhật Ánh chưa Sơn?
Sơn: Mẹ tớ mua tặng tớ đó, nhưng tớ chưa đọc xong.
Anh: Ôi, thật tuyệt vời! Đọc xong cho tớ mượn được không?
Anh: Ừm, đọc xong tới cho cậu mượn nhé.