Bài 1. Dao động điều hòa

Lý thuyết và bài tập bài 1: Dao động điều hòa, chương I, Vật Lý 12

DAO ĐỘNG ĐIỀU HÒA

I. Khái niệm

- Dao động cơ: Là chuyển động qua lại của vật quanh một vị trí cân bằng (thường là vị trí của vật khi đứng yên).

Ví dụ: chiếc thuyền nhấp nhô tại chỗ neo, chuyển động đung đưa của chiếc lá,…

- Dao động tuần hoàn: Là dao động cơ mà sau những khoảng thời gian bằng nhau vật trở lại vị trí cũ theo hướng cũ.

Ví dụ: dao động của con lắc đồng hồ.

Bài Tập / Bài Soạn: 

Câu C1 trang 10 sách giáo khoa Vật lý 12

Đề bài

Gọi Q là hình chiếu của điểm M lên trục y (H.1.2). Chứng minh rằng điểm Q dao động điều hòa.

Lời giải chi tiết

Gọi Q là hình chiếu của điểm M lên trục Oy

Ta có tọa độ y = OQ của điểm Q có phương trình là :

yQ = OMsin(ωt + φ)

Đặt OM = A, phương trình tọa độ y được viết lại là :

yQ = Asin(ωt + φ)

Vì hàm sin hay cosin là một dao động điều hòa, nên dao động của điểm Q được gọi là dao động điều hòa.

Bài 1 trang 8 sách giáo khoa Vật lí 12

Đề bài

Phát biểu định nghĩa của dao động điều hòa

Lời giải chi tiết

Dao động điều hòa là dao động trong đó li độ của vật là một hàm cosin (hay sin) của thời gian. 

Phương trình x = Acos(ωt + φ) được gọi là phương trình của dao động điều hòa.

Bài 2 trang 8 sách giáo khoa Vật lí 12

Đề bài

Viết phương trình của dao động điều hòa và giải thích các đại lượng trong phương trình.

Lời giải chi tiết

Phương tridnh dao động điều hòa là \(x = Acos(ωt+φ)\), trong đó:

- \(x\): là li độ của dao động, có đơn vị là centimet hoặc mét (cm ; m)

- \(A\): là biên độ dao động, có đơn vị là centimet hoặc mét (cm ; m)

- \(ω\): là tần số góc của dao động, có đơn vị là rad/s

- \((ωt+φ)\): là pha của dao động tại thời điểm t, có đơn vị là rad

Bài 3 trang 8 sách giáo khoa Vật lí 12

Đề bài

Mối liên hệ giữa dao động điều hòa và chuyển động tròn thể hiện ở chỗ nào?

Lời giải chi tiết

Một điểm dao động điều hòa trên một đoạn thẳng luôn luôn có thể được coi là hình chiếu của một điểm tương ứng chuyển động tròn đều lên đường kính là đoạn thẳng đó.

Bài 4 trang 8 sách giáo khoa Vật lí 12

Đề bài

Nêu định nghĩa chu kì và tần số của dao động điều hòa.

Lời giải chi tiết

Chu kì T của dao động điều hòa là khoảng thời gian để thực hiện được một dao động toàn phần. Đơn vị của chu kì là giây (s)

Tần số f của dao động điều hòa là số dao động toàn phần thực hiện được trong một giây. Đơn vị của tần số là héc (Hz)

Bài 5 trang 8 sách giáo khoa Vật lí 12

Đề bài

Giữa chu kì, tần số và tần số góc có mối liên hệ như thế nào?

Lời giải chi tiết

Tần số góc ω của dao động điều hòa là một đại lượng liên hệ với chu kì T hay với tần số f bằng các hệ thức sau đây:

ω = 2π/T = 2πf.

Bài 6 trang 8 sách giáo khoa Vật lí 12

Đề bài

Một vật dao động điều hòa theo phương trình: x=Acos(ωt +φ)

a. Lập công thức tính vận tốc và gia tốc của vật

b) Ở vị trí nào thì vận tốc bằng 0. Ở vị trí nào thì gia tốc bằng 0.

c) Ở vị trí nào thì vận tốc có độ lớn cực đại. Ở vị trí nào thì gia tốc có độ lớn cực đại.

Lời giải chi tiết

a) v = x = -ωAsin(ωt + φ)

    a = v = -ω2Acos(ωt + φ) = -ω2x

b) Ở vị trí biên thì vận tốc bằng 0. Tại vị trí cân bằng thì gia tốc bằng 0.

Bài 7 trang 9 sách giáo khoa Vật lí 12

Đề bài

Một vật dao động điều hòa có quỹ đạo là một đoạn thẳng dài 12 cm. Biên độ dao động của vật là bao nhiêu?

A. 12 cm.                          B. - 12 cm.

C. 6 cm.                            D. - 6 cm. 

Phương pháp giải - Xem chi tiết

Sử dụng biểu thức tính chiều dài quỹ đạo \(L = 2A\) (A là biên độ của dao động)

Lời giải chi tiết

Đáp án C 

Chiều dài quỹ đạo: \(L = 12cm =2A\)

=> Biên độ dao động của vật:

Bài 8 trang 9 sách giáo khoa Vật lí 12

Đề bài

Một vật chuyển động tròn đều với tốc độ góc là \(\pi rad/s\). Hình chiếu của vật trên một đường kính dao động điều hòa với tần số góc, chu kì và tần số bằng bao nhiêu? 

A. \(\pi rad/s; 2 s; 0,5 Hz\)

B. \(2\pi rad/s; 0,5 s; 2 Hz\)

C. \(2\pi rad/s; 1 s; 1 Hz\)

D. \(\dfrac{\pi }{2} rad/s; 4 s; 0,25 Hz\)

Bài 9 trang 9 sách giáo khoa Vật lí 12

Đề bài

Cho phương trình của dao động điều hòa \(x = - 5cos(4πt) (cm)\). Biên độ và pha ban đầu của dao động là bao nhiêu? 

A. 5 cm; 0 rad.

B. 5 cm; 4π rad.

C. 5 cm; (4πt) rad.

D. 5 cm; π rad.

Phương pháp giải - Xem chi tiết

+ Sử dụng các công thức lượng giác \(-cos \alpha = cos(\alpha +\pi)\)

+ Đưa phương trình dao động về  dạng phương trình tổng quát dao động điều hoà: \(x = Acos(ωt + φ)\)

với: A là biên độ dao động; ω là tần số góc; φ là pha ban đầu

Bài 10 trang 9 sách giáo khoa Vật lí 12

Đề bài

Phương trình của dao động điều hòa là x = 2cos(5t - \(\frac{\pi }{6}\)) (cm). Hãy cho biết biên độ, pha ban đầu, và pha ở thời điểm t của dao động. 

Phương pháp giải - Xem chi tiết

Phương trình dao động điều hoà: x = Acos(ωt + φ)

với: A là biên độ dao động; ω là tần số góc; φ là pha ban đầu; (ωt + φ) là pha của dao động

Lời giải chi tiết

Phương trình: x = 2cos(5t –\(\frac{\pi }{6}\)) cm

+ Biên độ: A = 2cm

+ Pha ban đầu: φ = - \(\frac{\pi }{6}\) (rad)

Bài 11 trang 9 sách giáo khoa Vật lí 12

Đề bài

Một vật chuyển động điều hòa phải mất 0,25 s để đi từ điểm có vận tốc bằng 0 tới điểm tiếp theo cũng có vận tốc bằng 0. Khoảng cách giữa hai điểm là 36 cm. Tính:

a) Chu kì.               b) Tần số.               c) Biên độ.


Giải các môn học khác

Bình luận

CHƯƠNG I. DAO ĐỘNG CƠ

CHƯƠNG II. SÓNG CƠ VÀ SÓNG ÂM

CHƯƠNG III. DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU

ĐỀ THI HỌC KÌ 1 MỚI NHẤT CÓ LỜI GIẢI

  • Đề ôn tập học kì 1 – Có đáp án và lời giải
  • Đề thi học kì 1 của các trường có lời giải – Mới nhất

CHƯƠNG IV. DAO ĐỘNG VÀ SÓNG ĐIỆN TỪ

CHƯƠNG V. SÓNG ÁNH SÁNG

CHƯƠNG VI. LƯỢNG TỬ ÁNH SÁNG

CHƯƠNG VII. HẠT NHÂN NGUYÊN TỬ

CHƯƠNG VIII. TỪ VI MÔ ĐẾN VĨ MÔ

ĐỀ THI HỌC KÌ 2 MỚI NHẤT CÓ LỜI GIẢI

  • Đề thi học kì 2 của các trường có lời giải – Mới nhất

ĐỀ THI THỬ THPT QUỐC GIA MÔN VẬT LÍ