Chạy giặc - Ngữ văn lớp 11 - Tập 1

Cảnh đất nước và nhân dân khi giặc Pháp đến xâm lược:

- Tan chợ vừa nghe tiếng súng Tây: họa xâm lăng ập đến bất ngờ lúc tan chợ, khi ai nấy đã mệt mỏi sau một ngày dài, chuẩn bị về sum họp bên gia đình.

- Một bàn cờ thế phút sa tay: nhà Nguyễn nhanh chóng sụp đổ, đất nước lâm vào cục diện bi đát, không thể cứu vãn.

- Bỏ nhà lũ trẻ lơ xơ chạy / Mất ổ đàn chim dáo dác bay: Hình ảnh thương tâm, trẻ em là đối tượng yếu ớt không có khả năng tự vệ, chúng bỏ chạy trong hoảng loạn, vô phương hướng.

Thái độ của Nguyễn Đình Chiểu qua hai câu thơ kết:

Hỏi trang dẹp loạn rày đâu vắng,

Nỡ để dân đen mắc nạn này?

- Hai câu kết, tác giả đặt ra câu hỏi, không phải câu hỏi chung chung mà là câu hỏi rất cụ thể "Hỏi trang dẹp loạn". Nỗi oán hận triều đình và tiếng kêu cứu của người dân chạy giặc.

- Chất vấn một cách mỉa mai, chua chát; nỡ để dân đen là lời cảm thán, phê phán triều đình nhà Nguyễn bỏ mặc dân chúng gánh chịu cảnh điêu linh