Ca dao than thân, yêu thương tình nghĩa

Bài soạn văn siêu ngắn Ca dao than thân, yêu thương tình nghĩa, Tuần 9, Soạn văn 10 siêu ngắn, tập 1

ND chính

Nỗi niềm chua xót, đắng cay và tình cảm yêu thương, chung thủy của người bình dân trong xã hội cũ được bộc lộ chân tình và sâu sắc qua chùm ca dao than thân, yêu thương tình nghĩa. Đồng thời, qua đó tô đậm thêm vẻ đẹp tâm hồn của người lao động trong các câu ca và lên án, tố cáo, phê phán những thế lực phong kiến đã chà đạp quyền sống, quyền hạnh phúc, yêu thương và hạnh phúc lứa đôi của con người.
Bài Tập / Bài Soạn: 

Câu 1 trang 84 SGK Ngữ văn 10, tập 1

a.

- Người than thân là những người phụ nữ trong xã hội cũ.

- Họ có thân phận bé nhỏ, thiệt thòi, bất hạnh.

b. Thân phận có nét chung (đều bị phụ thuộc, giá trị không được ai biết đến) nhưng nỗi đau của từng người lại khác nhau:

+ Cô gái trong bài ca dao số 1 ý thức được sắc đẹp, tuổi xuân và giá trị của mình (như tấm lụa đào đẹp đẽ, quý giá) nhưng thân phận chông chênh, không biết sẽ vào tay ai, chẳng khác gì một món hàng phụ thuộc vào kẻ bán người mua.

Câu 2 trang 84 SGK Ngữ văn 10, tập 1

a.

- Bài ca dao dùng lối đưa đẩy, gợi cảm hứng trèo lên cây khế nửa ngày bày tỏ nỗi chua xót vì lỡ làng duyên phận và thường là lời của các chàng trai.

- Từ ai trong câu Ai làm chua xót lòng này, khế ơi chỉ xã hội phong kiến xưa từng ngăn cách, làm tan nát nhiều mối tình vì những quy định lề thói hà khắc.

b.

- Tình nghĩa con người bền vững, thủy chung được thể hiện qua các hình ảnh ẩn dụ, so sánh đặc sắc như trời, trăng, sao.

- Sự thủy chung ấy sánh với thiên nhiên, vũ trụ vĩnh hằng, không bao giờ thay đổi.

Câu 3 trang 84 SGK Ngữ văn 10, tập 1

- Bài ca dao sử dụng các hình ảnh biểu tượng với thủ pháp nhân hóa (khăn, đèn), hoán dụ (mắt) để diễn tả nỗi thương nhớ một cách cụ thể, tinh tế, gợi cảm.

- Hình ảnh khăn đây là vật kỉ niệm, vật trao duyên gợi nhớ về người thương, vật này lại luôn quấn quýt bên người con gái như cùng sẻ chia nỗi niềm.

Khăn gắn với các hoạt động xuống, lên, rơi, vắt bộc lộ nỗi lòng ngổn ngang và cồn cào thương nhớ của người con gái, trong bất kì hoạt động nào cô cũng không nguôi nhớ về người thương.

Câu 4 trang 84 SGK Ngữ văn 10, tập 1

- Bài ca dao là lời của cô gái thầm nói với người thương. Cô thổ lộ ước muốn trong một ý tưởng táo bạo gắn với hình ảnh chiếc cầu dải yếm độc đáo.

+ Cô ao ước sông rộng một gang, đó là con sông trong mong mỏi để cô bắc cầu dải yếm, chiếc cầu đầy thơ mộng mời người thương. Đó là cây cầu chủ động của người con gái bắc cho người mình yêu, đặt giữa sự ràng buộc nặng nề của lễ giáo phong kiến ta càng trân trọng hơn sự chủ động, táo bạo đến với tình yêu của cô gái.

Câu 5 trang 84 SGK Ngữ văn 10, tập 1

- Khi nói đến tình nghĩa con người, ca dao sử dụng hình ảnh muối gừng vì đây là những gia vị quen thuộc, dân dã trong bữa ăn đời thường hoặc là vị thuốc đơn sơ gắn bó với người bình dân lúc những lúc đau ốm.

- Ca dao sử dụng những hình ảnh này nói đến tinh thần đồng cam cộng khổ, sự gắn bó cả trong cuộc sống và nhất là những lúc khó khăn, đau yếu.

- Ý nghĩa biểu tượng và giá trị biểu cảm của hình ảnh này trong bài ca dao:

Câu 6 trang 84 SGK Ngữ văn 10, tập 1

- Những biện pháp nghệ thuật thường dùng trong ca dao là: các mô thức mở đầu quen thuộc (thân em như…), các hình ảnh mang tính biểu tượng (chiếc cầu, chiếc yếm, khăn, ngọn đèn, gừng, muối…), biện pháp so sánh, ẩn dụ, hoán dụ, thể thơ lục bát, song thất lục bát.

- Những biện pháp này được sử dụng mang đậm màu sắc dân gian vì đây là sáng tác của tập thể, không mang màu sắc cá nhân như trong các sáng tác của văn học viết.

Luyện tập câu 1 (trang 85 SGK Ngữ văn 10 tập 1)

- Thân em như hạt mưa rào

Hạt rơi xuống giếng, hạt vào vườn hoa

- Thân em như trái bần trôi

Gió dập sóng dồi biết tấp vào đâu

- Thân em như tấm lụa đào

Phất phơ dưới chợ biết vào tay ai

- Thân em như hạt mưa sa

Hạt vào đài các, hạt ra ruộng cày

- Thân em như giếng giữa đàng

Người khôn rửa mặt, người phàm rửa chân

- Sắc thái ý nghĩa:

+ Than thân, trách phận

Luyện tập câu 2 (trang 85 SGK Ngữ văn 10 tập 1)

- Gửi khăn, gửi áo, gửi lời

Gửi đôi chàng mạng cho người đàng xa.

- Nhớ khi khăn mở trầu trao

Miệng chỉ cười nụ biết bao nhiêu tình.

- Bài ca dao “Khăn thương nhớ ai” tuy vẫn nằm trong hệ thống các bài ca dao thương nhớ trên đây nhưng nó vẫn có điểm riêng: Nỗi nhớ trong bài ca dao này vừa cụ thể, sinh động hơn lại vừa tổng hợp khái quát nhiều cung bậc hơn

- "Đất Nước là nơi em đánh rơi chiếc khăn trên nỗi nhớ thầm" (Nguyễn Khoa Điềm)


Giải các môn học khác

Bình luận

Tuần 1

Tuần 2

Tuần 3

Tuần 4

Tuần 5

Tuần 6

Tuần 7

Tuần 8

Tuần 9

Tuần 10

Tuần 11

Tuần 12

Tuần 13

Tuần 14

Tuần 15

Tuần 16

Tuần 17

Tuần 18

Tuần 19

Tuần 20

Tuần 21

Tuần 22

Tuần 23

Tuần 24

Tuần 25

Tuần 26

Tuần 27

Tuần 28

Tuần 29

Tuần 30

Tuần 31

Tuần 32

Tuần 33

Tuần 34

Tuần 35